Carmina Burana: ricerche sulla musica

In taberna quando sumus

cb 196

 

In taberna quando sumus

   
In taberna quando sumus, | non curamus quid sit humus,
sed ad ludum properamus, | cui semper insudamus.
Quid agatur in taberna, | ubi nummus est pincerna,
hoc est opus, ut queratur, | sed quid loquar, audiatur.
Quidam ludunt, quidam bibunt, | quidam indiscrete vivunt.
Sed in ludo qui morantur, | ex his quidam denudantur;
quidam ibi vestiuntur, | quidam saccis induuntur.
Ibi nullus timet mortem, | sed pro Baccho mittunt sortem.
Primo pro nummata vini. | Ex hac bibunt libertini:
semel bibunt pro captivis, | post hec bibunt ter pro vivis,
quater pro Christianis cunctis, | quinquies pro fidelibus defunctis,
sexies pro sororibus vanis, | septies pro militibus silvanis.
Octies pro fratribus perversis, | novies pro monachis dispersis,
decies pro navigantibus, | undecies pro discordantibus,
duodecies pro penitentibus, | tredecies pro iter agentibus.
Tam pro papa quam pro rege | bibunt omnes sine lege.
Bibit hera, bibit herus, | bibit miles, bibit clerus;
bibit ille, bibit illa, | bibit servus cum ancilla;
bibit velox, bibit piger, | bibit albus, bibit niger;
bibit constans, bibit vagus, | bibit rudis, bibit magus.
Bibit pauper et egrotus, | bibit exul et ignotus;
bibit puer, bibit canus, | bibit presul et decanus;
bibit soror, bibit frater, | bibit anus, bibit mater;
bibit ista, bibit ille, | bibunt centum, bibunt mille.
Parum durant sex nummate | ubi ipsi immoderate
bibunt omnes sine meta, | quamvis bibant mente leta.
Sic nos rodunt omnes gentes, | et sic erimus egentes.
Qui nos rodunt confundantur | et cum iustis non scribantur.
α
α
ββ
α
α
α
ββ
α






α
α
α
ββ
ββ
ββ
ββ
α
α
α
α
ββ
α
Quando siamo all'osteria che c'importa se siam cenere,
noi ci buttiamo al gioco che non ci dà mai tregua.
Che si fa all'osteria, dove danaro fa il coppiere,
è ben giusto chiederlo; ve lo dirò, ascoltate.
Chi gioca, chi beve, chi si dà ai bagordi.
Fra chi si accanisce al gioco c'è chi si spoglia,
c'è chi si riveste, c'è chi si ricopre di sacco;
qui nessuno teme la morte, noi gettiamo i dadi per Bacco:
prima i viziosi bevono per il soldo del vino,
una volta bevono per i carcerati, dopo bevono tre volte per i vivi,
quattro per tutti i cristiani, cinque per i fedeli defunti,
sei per le buone donne, sette per i grassatori.
Otto per i frati pervertiti, nove per i monaci scappati,
dieci per i naviganti, undici per i litiganti,
dodici per i penitenti, tredici per viaggiatori.
Per il papa o per il re bevono tutti senza limiti.
Beve la dama, beve il signore, beve il soldato, beve il chierico,
beve quello, beve quella, beve il servo con l'ancella,
beve il lesto beve il pigro, beve il bianco, beve il negro,
beve il costante, beve il vano, beve il rozzo, beve il dotto.
Beve il povero e il malato, beve l'esule e lo sconosciuto,
beve il ragazzo beve il vecchio, beve il vescovo e il decano,
beve la suora, beve il frate, beve la nonna, beve la madre,
beve questa, beve quello, bevon cento, bevon mille.
Poco duran seicento denari, se bevon tutti
alla grande senza limiti, pur se bevon a mente lieta.
Ci fan tutti torto, siamo così poveracci!
Chi ci sprezza sia confuso, e fra i giusti non sia scritto.

Adattamento di Clemencic (1974) del conductus Congaudentes celebremus del Ludus Danielis (fonte: GB-Lbl, Egerton 2615, cc. 103v) – α' = una quinta sopra di α. [audio]

Congaudentes celebremus | Natalis solemnia
Jam de morte nos redemit | Dei sapientia
Homo natus est in carne | Qui creavit omnia
Nasciturum quem praedixit | Prophetae facundia
Danielis jam cessavit | Unctionis copia
Cessat regni Judaeorum | Contumax potentia
In hoc natalitio | Daniel cum gaudio | Te laudat haec contio
Tu Susannam liberasti | De mortali crimine
Cum te Deus inspiravit | Suo sancto flamine
Testes falsos comprobasti | Reos accusamine
Bel draconem peremisti | Coram plebis agmine
Et te Deus observavit | Leonum voragine
Ergo sit laus Dei verbo | Genito de virgine
α
α
α'
α'
α
α
βββ
α
α
α'
α'
α
α
Gioendo celebriamo le solennità natalizie;
la sapienza di Dio già ci ha salvato dalla morte.
Uomo è nato incarnandosi colui che tutto ha creato,
il nascituro preannunciato dalla facondia del profeta.
Già cessò lo splendore dell’unzione di Daniele;
cessa la fiera potenza del regno dei Giudei.
In questo giorno natalizio, | Daniele, quest’assemblea | ti loda con gioia.
Tu liberasti Susanna dalla calunnia umana
ispirato dalla santa favilla di Dio.
Smascherasti i testimoni mendaci, rei dell’accusa.
Annientasti il drago Bel dinanzi alla moltitudine del popolo,
e Dio ti protesse quand’eri nella fossa dei leoni.
Sia dunque gloria al Verbo di Dio, nato da Vergine.