Carmina Burana: ricerche sulla musica

Estuans

cb 191

 

Estuans interius

 
Estuans intrinsecus ira vehementi
in amaritudine loquor mee menti:
factus de materia levis elementi
folio sum similis, de quo ludunt venti.
Cum sit enim proprium viro sapienti,
supra petram ponere sedem fundamenti,
stultus ego comparor fluvio labenti,
sub eodem aere numquam permanenti.
Feror ego veluti sine nauta navis,
ut per vias aeris vaga fertur avis;
non me tenent vincula, non me tenet clavis,
quero mei similes et adiungor pravis.
Michi cordis gravitas res videtur gravis,
iocus est amabilis dulciorque favis,
quicquid Venus imperat, labor est suavis,
que numquam in cordibus habitat ignavis.
Via lata gradior more iuventutis,
implico me vitiis immemor virtutis,
voluptatis avidus magis quam salutis,
mortuus in anima curam gero cutis.
Sentendomi bruciare dall’ira veemente,
con amarezza parlo con me stesso:
sono fatto di materia, di cenere e polvere,
sono come una foglia con cui giocano i venti.
Se è proprio dell’uomo saggio
porre sulla roccia la base delle fondamenta,
io mi paragono, stolto, a un fiume impetuoso
che non scorre mai nello stesso alveo.
Sono sballottato come una nave senza marinaio,
come un uccello per le vie del cielo;
nessun legame mi trattiene, nessuna chiave mi vincola;
cerco gente simile a me e mi associo con gentaglia.
Mi sembra pesante la durezza del cuore;
il gioco è invece piacevole e più dolce di un favo di miele.
Un lavoro soave è tutto ciò che Venere comanda,
che non abita mai nei cuori ignavi.
Cammino per una via larga, come in gioventù,
mi lascio invischiare dai vizi, dimentico della virtù,
sono avido di piacere più che di salvezza;
morta è la mia anima, mi preoccupo solo del corpo.
Presul discretissime, veniam te precor,
morte bona morior, dulci nece necor,
meum pectus sauciat puellarum decor,
et quas tactu nequeo, saltem corde mechor.
Res est arduissima vincere naturam,
in aspectu virginis mentem esse puram;
iuvenes non possumus legem sequi duram
leviumque corporum non habere curam.
Quis in igne positus igne non uratur?
quis Papie demorans castus habeatur,
ubi Venus digito iuvenes venatur,
oculis illaqueat, facie praedatur?
Si ponas Hippolytum hodie Papie,
non erit Hippolytus in sequenti die.
Veneris in thalamos ducunt omnes vie,
non est in tot turribus turris Alethie.
Secundo redarguor etiam de ludo,
sed cum ludus corpore me dimittit nudo,
frigidus exterius, mentis estu sudo,
tunc versus et carmina meliora cudo.
Tertio capitulo memoro tabernam,
illam nullo tempore sprevi neque spernam,
donec sanctos angelos venientes cernam
cantantes pro mortuis: „Requiem eternam.“
Meum est propositum in taberna mori,
ut sint vina proxima morientis ori;
tunc cantabunt letius angelorum chori:
„Sit deus propicius huic potatori.“
Poculis accenditur animi lucerna,
cor imbutum nectare volat ad superna.
Michi sapit dulcius vinum de taberna,
quam quod aqua miscuit presulis pincerna.
Loca vitant publica quidam poetarum
et secretas eligunt sedes latebrarum,
student, instant, vigilant nec laborant parum,
et vix tandem reddere possunt opus clarum.
Ieiunant et abstinent poetarum chori,
vitant rixas publicas et tumultus fori,
et ut opus faciant, quod non possit mori,
moriuntur studio subditi labori.
Unicuique proprium dat Natura munus:
ego numquam potui scribere ieiunus,
me ieiunum vincere posset puer unus.
Sitim et ieiunium odi tamquam funus.
Unicuique proprium dat Natura donum:
ego versus faciens bibo vinum bonum
et quod habent purius dolia cauponum;
vinum tale generat copiam sermonum.
Tales versus facio, quale vinum bibo,
nichil possum facere nisi sumpto cibo;
nichil valent penitus, que ieiunus scribo,
Nasonem post calices carmine preibo.
Michi numquam spiritus poetrie datur,
nisi prius fuerit venter bene satur;.
dum in arce cerebri Bacchus dominatur,
in me Phebus irruit et miranda fatur.
Ecce mee proditor pravitatis fui,
de qua me redarguunt servientes tui.
Sed eorum nullus est accusator sui,
quamvis velint ludere seculoque frui.
Iam nunc in presentia presulis beati
secundum dominici regulam mandati
mittat in me lapidem neque parcat vati,
cuius non est animus conscius peccati.
Sum locutus contra me, quicquid de me novi,
et virus evomui, quod tam diu fovi.
Vita vetus displicet, mores placent novi;
homo videt faciem, sed cor paret Iovi.
Iam virtutes diligo, vitiis irascor,
renovatus animo spiritu renascor;
quasi modo genitus novo lacte pascor,
ne sit meum amplius vanitatis vas cor.
Electe Colonie, parce penitenti,
fac misericordiam veniam petenti,
et da penitentiam culpam confitenti;
feram quicquid iusseris, animo libenti.
Parcit enim subditis leo, rex ferarum
et est erga subditos immemor irarum,
et vos idem facite, principes terrarum;
quod caret dulcedine, nimis est amarum.